บันทึกการเรียนรู้ครั้งที่ 2

วันพุธที่ 24 มกราคม 2561 : เวลา 08.30-11.30 น.

การบริหารการศึกษา  ( Education Administration )

          “การบริหาร” คือ “การดำเนินงานของกลุ่มบุคคลเพื่อให้บรรลุจุดประสงค์ที่วางไว้”

          “การศึกษา” คือ “การพัฒนาคนให้มีคุณภาพ ทั้งความรู้ ความคิด ความสามารถ และความเป็นคนดี”

เมื่อนำความหมายของ “การบริหาร” มารวมกับความหมายของ “การศึกษา” ก็จะได้

“การดำเนินงานของกลุ่มบุคคล เพื่อพัฒนาคนให้มีคุณภาพ ทั้งความรู้ ความคิด ความสามารถ และความเป็นคนดี”

หลักการ แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการบริหารสถานศึกษา

สำนักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติ (2545) ให้แนวคิดในการบริหารและการจัดการที่ดี เพื่อมาปรับใช้ในบริบทขององค์กรทางการศึกษา ในประเด็นดังนี้

  

1. การกำหนดจุดหมาย ผลที่คาดหวัง หรือภาพความสำเร็จของการบริหารและการจัดการที่ดี (Goal / Expected / Output)   
2. กระบวนการบริหารและการจัดการที่ดี (Process)  
3. ทรัพยากรในการบริหารจัดการที่ดี (Input / Resource)  
4.  ระบบควบคุม (Feedback / Control System)  
5. ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จในการบริหารและการจัดการที่ดี

" การบริหารเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์  "
(Science and arts)

ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการบริหารสถานศึกษา

ทัศนะดั้งเดิม (Classical viewpoint)

• การบริหารเชิงวิทยาศาสตร์

Frederick. W. Taylor (เทเลอร์) บิดาแห่งการบริหารเชิงวิทยาศาสตร์ ได้เสนอ หลัก 4 ประการ

  1. ใช้วิธีทางวิทยาศาสตร์ มีการแยกวิเคราะห์งาน

  2. มีการวางแผนการทำงาน

  3. คัดเลือกคนทำงาน

  4. ใช้หลักการแบ่งงานกันทำระหว่างฝ่ายบริหารกับฝ่ายปฏิบัติ

• การจัดการเชิงบริหาร

• Henry Fayol : หลักการบริหาร 14 หลักการ และขั้นตอนการบริการ POCCC

• Chester Barnard : ทฤษฏีการยอมรับอำนาจหน้าที่

• Luther Gulick : ใช้หลักการของ Fayol โดยใช้คำย่อว่า POSDCoRB ซึ่งเป็นหน้าที่ 7 ประการ

• การบริหารแบบราชการ

• Max Weber พัฒนาหลักการจัดการแบบราชการ

  1. มีกฎระเบียบข้อบังคับเพื่อควบคุมการตัดสินใจ

  2. ความไม่เป็นส่วนตัว

  3. แบ่งงานกันทำตามความถนัด ความชำนาญเฉพาะทาง

  4. มีโครงสร้างการบังคับบัญชา

  5. ความเป็นอาชีพที่มั่นคง

  6. มีอำนาจหน้าที่ในการตัดสินใจ โดยมีกฎระเบียบรองรับ

  7. ความเป็นเหตุเป็นผล

        ทัศนะเชิงพฤติกรรม (Behavioral viewpoint)

•           ทฤษฏีพฤติกรรมระยะเริ่มแรก
• Hugo Munsterberg บิดาแห่งจิตวิทยาอุตสาหกรรม  ใช้หลักจิตวิทยาในการจำแนกคนงานให้เหมาะสมกับงาน
  Mary Parker Follett นักปรัชญาแห่งเสรีภาพของบุคคล เน้นสภาพแวดล้อมในการทำงานและการมีส่วนร่วม
•           การศึกษาที่ฮอว์ธอร์น
•  การทดลองของบริษัท เวสเทิร์น อิเล็กทริก ที่เมืองฮอว์ธร์น เพื่อศึกษาเกี่ยวกับผลของแสงไฟต่อประสิทธิภาพในการทำงาน
•  ในช่วงท้ายของการทดลอง Elton Mayo ร่วมทำการทดลอง สรุปข้อค้นพบว่า

- เงินไม่ใช่สิ่งจูงใจสำคัญเพียงอย่างเดียว

- กลุ่มไม่เป็นทางการมีอิทธิพลต่อองค์การ

•           ความเคลื่อนไหวเชิงมนุษยสัมพันธ์
• Abraham Maslow :  มาสโลว์   ทฤษฏีลำดับขั้นความต้องการ 
•  Douglas McGregor : แมคเกรเกอร์  ทฤษฏี X และทฤษฏี Y
•           หลักพฤติกรรมศาสตร์
•  เป็นการนำผลการวิจัยเชิงวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาทฤษฏีเกี่ยวกับพฤติกรรมของมนุษย์ จากศาสตร์ สาขาต่างๆ เมื่อนำไปทดสอบแล้วจะเสนอให้นักบริหารนำไปใช้ เช่น ทฤษฏีการตั้งเป้าหมาย ของ Locke

ทัศนะเชิงปริมาณ (Quantitative viewpoint)

• การบริหารศาสตร์ มุ่งเพิ่มความมีประสิทธิผลในการตัดสินใจจากการใช้ตัวแบบคณิตศาสตร์และวิธีการเชิงสถิติ 

• การบริหารปฏิบัติการ

• ยึดหลักการบริหารกระบวนการผลิตและให้บริการ

• กำหนดตารางการทำงาน

• วางแผนการผลิต

• การออกแบบอาคารสถานที่ การประกันคุณภาพ

• การใช้เทคนิคเครื่องมือต่างๆ เช่น เทคนิคการทำนายอนาคต

• การวิเคราะห์รายการ ตัวแบบเครือข่ายการทำงาน การวางแผน

และควบคุมโครงการ

• ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร  เน้นการนำเอาระบบข้อมูลสารสนเทศโดยอาศัยเครื่องคอมพิวเตอร์มาใช้ในการบริหาร (Computer based information system : CBISs)

ทัศนะร่วมสมัย (Contemporary viewpoint)

•          ทฤษฎีเชิงระบบ มุ่งเน้นกระบวนการมากกว่าผลผลิต ประเมินประสิทธิภาพของระบบงาน ประเมินเวลา ประเมินการใช้งบประมาณ ประเมินความถูกต้องของกระบวนการ ประเมินผลผลิตหรือผลงาน

•          ทฤษฎีการบริหารตามสถานการณ์ ผู้บริหารอาจกำหนดหลักการจากการวิเคราะห์ลักษณะเฉพาะของแต่ละสถานการณ์เพื่อกำหนดแนวทางให้เหมาะสมกับโครงสร้าง เป้าหมายและผู้ปฏิบัติงานในองค์การ

•          ทัศนะที่เกิดขึ้นใหม่ ทฤษฏี Z  ทฤษฏีการบริหารแบบญี่ปุ่น โดย William Ouchi โดยรวมหลักการบริหารแบบอเมริกันรวมกับแบบญี่ปุ่นมีหลักการสำคัญคือ ความมั่นคงในงาน การมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ รับผิดชอบปัจเจกบุคคล เลื่อนตำแหน่งช้า ควบคุมไม่เป็นทางการ แต่วัดผลเป็นทางการ สนใจภาพรวมและครอบครัว

•        สามารถนำหลักการ แนวคิดจากทฤษฎีต่าง ๆ ไปใช้ในการบริหารจัดการได้หลากหลายด้าน ทั้งงานกลุ่ม งานในชั้นเรียน ชุมชน สังคม เพื่อให้การทำงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และเกิดปฏิสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน

ประเมินตนเอง : เข้าเรียนตรงเวลา พยายามจดใจความสำคัญของเนื้อหา ส่งงานตามกำหนด

ประเมินเพื่อน : เพื่อน ๆ ให้คำปรึกษา เมื่อไม่เข้าใจ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ทฤษฎีที่แต่ละคนหามา

ประเมินอาจารย์ : อาจารย์เป็นกันเอง เรียนด้วยแล้วสบายใจ ไม่เครียด เปิดโอกาสให้นักศึกษามีส่วนร่วมในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้